“YABANCI DİL ÖĞRENİLMEZ, EDİNİLİR!”

“Hayatta her kapıyı açacak tek bir anahtar var: Yabancı dil… Ana dilimizi nasıl ediniyorsak onu da aynı şekilde edinebiliriz. Yani yabancı dil öğrenilmez, edinilir.  Bu kadar vakit harcanmasına rağmen yabancı dil sorunu neden çözülemez? Sorunun kökeni gramer kitaplarına dayanıyor. İngilizce eğitiminde alacağımız nota ve kazanacağımız başarıya odaklanıyoruz. Oysaki liseye başlayan bir genç her gün beş kelime edinse dört sene sonra 7200 kelimesi oluyor.”

 

Hayat geçiyor, yabancı dil ile sınavımız bitmiyor. İngilizce öğrenmeye ikinci sınıfta başlıyor ama bir türlü konuşamıyoruz. Daha doğrusu anlıyor ama konuşamıyoruz. Peki, İngilizceyi neden öğrenemiyoruz? Dr. Görkem İldaş’ın sorularını yanıtlayan dil bilimci Seda Yekeler’e göre İngilizce öğrenilmez, edinilir. Dahası herhangi bir yabancı dili altı ayda edinmek mümkün. Yeter ki metot doğru olsun…

 

 

“YABANCI DİLİ ALTI AYDA EDİNMEK MÜMKÜN”

Bilkent Üniversitesi İngilizce-Fransızca Mütercim Tercümanlık Bölümü’nden mezun olduktan sonra eğitim alanında yaptığı deneysel çalışmaların ardından kişiye özel metot uyguladığı kendi akademisini kuran ve disleksi çocukların yabancı dil edinimine katkı sağlayacak çalışmalar yapan dil bilimci Seda Yekeler’e göre İngilizce edinmek ile İngilizce öğrenmek aynı şey değil. “Yabancı dil, öğrenilmez. Ana dilimizi nasıl ediniyorsak onu da aynı şekilde edinebiliriz. O yüzden bu zihin yapımızı değiştirelim” çağrısı yapan Yekeler’e göre bu iş beyinde bitiyor ve kişisel öğrenme ve kişiye özel farklılıklara göre öğretim tarzı belirlenmesi şart.

 

 

“DİL BİR YETENEK İŞİ DEĞİL!”

“Dil bir yetenek işi değil” diye konuşan Yekeler, yetenek ile beceri arasındaki farka dikkat çekti ve ekledi: Bisiklete herkes binebilir. Doğuştan bir yeteneğe gerek yok. Edinilecek bir beceridir. Dil edinimi için de aynı şey geçerli. Beynimizdeki motor korteksin altındaki Broca bölgesinde kelimeler birikir. Hani meşhur cümle var ya ‘Anlıyorum ama konuşamıyorum.’ Orada biriktirirsiniz ama konuşamazsınız. Çünkü Wernicke bölgesine çıkaramazsınız. Bireysel olarak sol lob aktif ya da sağ lob aktif insanlarımız var. Dolayısıyla iki farklı lobda öğrenme tarzları da farklı. Beyindeki bu farklılıklar doğrultusunda dil analizi yaparak öğrenme farklılıkları ile bir dil edinim yaklaşımı çok önemli.”

 

 

DİL ÖĞRENMEDE YOL HARİTASI NE OLMALI?

“Sol lob aktif insan mı daha iyi dil edinir yoksa sağ lob mu? Böyle bir şey yok. Çünkü bizim amacımız zaten her iki lobu da aynı anda aktive ederek birden fazla dili aynı anda konuşturabilmek. Herhangi bir dil, altı ayda doğru bir metotla edinilebilir” diyen Yekeler, dil ediniminde her şeyin gramer kitaplarının aksine beyinde bittiğinin altını çizdi. 0-12 yaş arasında dilde doğal edinim gerçekleştiğini vurgulayan Yekeler, ‘İlerleyen yaşlarda dil öğrenilmez’ algısının da yanlış olduğunu söyledi.

 

 

İNGİLİZCE KÜÇÜK YAŞTA MI ÖĞRENİLİR?

“0-12 yaşta doğal edinim var. Yani bu Broca bölgesinde Wernicke ile arasında iki yüz elli milyon nöron aktive oluyor. Çünkü dil edinirken görsel işitsel ve mekânsal zekâ kullanıyor çocuk o yaşlarda. Duyduğu bir kelimeyi ya da okumaya başladıktan sonra okuduğu kelimeyi görselleştirmeyle vakit kaybetmeye ihtiyaç duymuyor. Direkt konuşuyor. 12 yaştan sonra anadilden çeviri yapmaya başlıyor beyin. Yetişkinlerde işte bu türden bir düşünme başladığı için, sanıyoruz ki hafızamız geriledi, bu yaştan sonra dil edinilmez. Oysaki yanılıyoruz. Sadece 12 yaştan sonra anadilden çeviri yapmaya başlıyor beyin, yani sadece yavaşlıyor.” Dil öğrenmenin kimi sebeplerle hep ötelendiğini hatırlatan Yekeler, dilin hemen her kapıyı açacak bir anahtar olduğunun altını çizdi.

 

“ÇOCUKLARA DİL ANALİZİ ÇOK ÖNEMLİ”

“Bütün meslektaşlar, buna kafa yormalıyız. Bu iş beyinde bitiyor. O zaman çocuklara dil analizi çok önemli. Hangi lobunuz aktif? Neden hazırlıkta kaldınız? Siz kompozisyon yazamıyorsanız başka bir sorun var. Gençlerin yaratıcı düşünme yetenekleri çok düşük seviyede çıkıyor neden çünkü okumaya heveslendirmiyoruz. Mesela hazırlıkta öğretmen çok güzel anlatıyor. Kompozisyonun kurallarını ama gencin onla ilgili fikri yok. Yani fikir üretemiyor. Herhangi bir dil, altı ayda doğru bir metotla edinilebilir. Yeter ki cesaret edilsin. Üniversiteye başlayacak gençlerin tek amaçları bir bölüme başlamak. Konuşabilen canlıları birbirinden ayıran en önemli özellik başka dilleri konuşabilmek. Dört sene su gibi geçecek ve mezun olduklarında kendilerini 84 milyondan ayıran tek şey 8 milyar insanı anlayabilecek dünyanın dilini ve başka dilleri de konuşabilmek olacak.

 

 

“HAZIRLIK SINIFLARINDA NOTA ODAKLANIYORUZ”

Yabancı dil edinmekle, yabancı dil öğrenmek arasındaki farkı bilmediğimizi söyleyen Yekeler, hazırlık sınıflarında ikinci dilin çocuklara ezberletmeye çalışıldığını ve notla başarıya odaklanıldığını söyledi. “Liseye başlayan bir genç, her gün beş kelime edinse dört sene sonra 7200 kelimesi oluyor. “Sen de Konuşabilirsin adlı kitabımda beyinde bu iş nasıl olur, detaylı anlatıyorum. Dil edinmenin uzay üssü Broca bölgesi. Yıllarımı bu bölgenin aktive edilmesine vermiş bir dil bilimci olarak, dil edinmek ile ilgili bir sistem gerektiğini söylüyorum.”